INprintart

 

Tekst beeldcolumn Kathedraal Bouwers

Ga Kathedralen bouwen!

Afgelopen week schoof ik aan bij de Cartesiustafel. De Cartesiustafel is een netwerk gelegenheid voor mensen die geïnteresseerd zijn in de ontwikkelingen op het bedrijventerrein Cartesius en daar graag een bijdrage aan willen leveren. Een van de gebouwen op dit terrein is de voormalige fabriekshal van Werkspoor, nu tot Cartesiuskathedraal of Werkspoorkathedraal omgedoopt. Het is een schitterende, monumentale en grootse hal die met recht de naam ‘kathedraal’ toebedeeld heeft gekregen. Rond de tafel verschillende betrokkenen: ‘conservatoren’ van het Cartesius Museum, vriendinnen van Cartesius voor het contact met de eigenaren, event-bedenkers op zoek naar exploitatie en een aantal mensen met enthousiaste plannen en goede ideeën.

Kathedralen spreken tot de verbeelding. Door de eeuwen heen is met bewondering teruggekeken naar de Middeleeuwse kathedraalbouwers. De samenwerking van ambachtslieden en kunstenaars, ieder vanuit zijn expertise een bijdrage leverend, onder leiding van een bouwmeester/regisseur voor de grote lijn en continuïteit, heeft tot grootse resultaten geleid.

Kathedralen zijn vroege voorbeelden van Gesamtkunstwerken: de wens om samen te werken vanuit verschillende disciplines en een creatie te realiseren die een geheel vormt. Interdisciplinair zeggen we nu.

Kathedralen worden ook vaak als metafoor gebruikt, namelijk: alles waaraan je begint zonder vooraf te weten of het gaat lukken. En dat doen we niet zo vaak meer, want we willen geen risico lopen, de boel controleren, overzien en beheersbaar houden, met een sluitende begroting werken.

Cartesius, een creatieve broedplaats! Nu duikt dat begrip wel erg  vaak op, maar er is niets tegen samenwerking en krachten bundelen om plannen en ideeën te realiseren. Om Kathedralen te bouwen, dus. Ik zie helemaal voor mij hoe mijn ontwerpen, gedacht vanuit de industriële sfeer en geschiedenis van de hal en groots gerealiseerd, een plek krijgen. Zo dat het lijkt alsof het er gewoon bij hoort, al jaren deel hebben uitgemaakt van, zonder het monumentale karakter  en kathedrale sfeer geweld aan te doen. Ze kruipen in de huid van het pand, maken deel uit van zonder op de voorgrond te willen treden en versterken identiteit en beleving.

Tekst beeldcolumn Eerste Laatste

Hoewel het nog even duurt voordat de schoolvakantie in de regio midden begint, is het een periode van ‘laatste’. Laatste loodjes, laatste keer en afscheid nemen. Het is mooi om terug te kijken op een seizoen, een (school-) jaar, te horen en zien waar aan gewerkt is, wat gedaan en veroverd is, te evalueren en bedanken. Het is ook een mooi gebruik om kadootjes te geven en te ontvangen.

Tegelijkertijd wordt er ook vooruitgekeken, ‘stapeltjes’ voor vakantie worden klaargelegd, plannen worden gemaakt. Na ‘laatste’ komt weer ‘eerste’. Eerste  worden, een eerste keer.

Ik kreeg als kadootje bonbons. Bij het zien van de groen en rode strepen op de bonbons verscheen meteen het plaatje in mijnhoofd van de omslag van Jan Wolkers Turks Fruit. De bonbons horen bij ‘laatste’, een laatste optreden dit seizoen. Maar Turks Fruit bij ‘eerste’. Het eerste boek wat ik las op de Middelbare school en wat in veel opzichten gaat over ‘eerste’.

Sterkte, maar geniet ook van ‘laatste’ en ………. spannend, die ‘eerste’.

Tekst beeldcolumn Liederenbank

Heb jij dat ook? Dat een woord spontaan een bijbehorend liedje in je hoofd laat klinken?  ‘Ik word altijd wakker met een wijsje in mijn hoofd, loop de hele dag te zingen en te fluiten….’. Ik heb dat. Ik heb echt een woordassociatieradio in mijn hoofd. Meestal  leuk, grappig en zonnig-humeur-bevorderend. Soms ook wel ernstig irritant. Een uitknop ontbreekt.

Ik kom uit een zingfamilie. We bezongen het leven. Van alledag tot en met bijzondere gebeurtenissen, activiteiten, hoogtepunten en belevingen. Er is dus veel voorgeprogrammeerd in mijn jeugd. Maar vervolgens ook heel veel (pop-)liedrepertoire nageprogrammeerd.

Afgelopen week is gevierd dat vijf jaar werken aan Dutch Songs On Line 50.000 Nederlandse liederen heeft toegevoegd aan de Nederlandse Liederenbank. En deze liederenbank is zo leuk. Een prachtig stuk Cultureel Erfgoed.  Het heeft heel veel eenzame teksten weer gekoppeld aan de juiste melodie. Teruggaand tot het oudste Nederlands uit de 12 eeuw: Hebban olla vogala. Volgens de methode: ‘op de wijs van’. Zoals je nu een lied schrijft voor iets feestelijks en boven de tekst schrijft: ‘op de wijs van Tulpen uit Amsterdam’, bijvoorbeeld. Metrum volgend. Maar ook via dat ene onthouden woord of zinnetje kun je weer tot het gehele lied komen.

Het lied is van iedereen. Volks, literair, rauw of romantisch. Onder de knop ‘Grasduinen’  vind je mooie voorbeelden en bijzondere geluidopnames. Zing ze!

http://www.liederenbank.nl/

Tekst beeldcolumn Midzomer

Op de langste dag van het jaar, 21 juni, bereikt de zon gezien vanaf het noordelijk halfrond de meest noordelijke positie. Zomerzonnewende noemen we dit. Al eeuwen wordt deze gebeurtenis gevierd en worden er speciale eigenschappen aan toegekend. Het oudste overblijfsel van deze zonnecultus in Europa is Stonehenge, vlakbij Salisbury in Engeland. De steenkringen zijn zo geplaatst dat de as van de cirkels exact de plek raakt waar de zon opkomt op de langste dag van het jaar. Stonehenge is ca. 4000 jaar geleden gebouwd, nog eerder dan de piramiden in Egypte. Eeuwenlang kwam men van heinde en verre om de zomerwende te vieren, een feest ter verbroedering. Ook in andere culturen komt men op de dag van de zomerwende bij elkaar om vetes bij te leggen en een nieuwe start te maken. In Nederland is door de Amerikaanse kunstenaar Robert Morris in 1971 vlakbij Lelystad een Observatorium gebouwd. Sterk geïnspireerd op steenformaties als  Stonehenge is het Observatorium bedoeld om de mens de ritmes van dag en nacht en de wisseling van de jaargetijden bewust te laten meemaken. De columnfoto is genomen in dit Observatorium op het moment van zonsopkomst op 21juni.

Nog t/m 24 juni mag het zonnewende-feest gevierd worden. Dus kom tot elkaar, leg oude vetes bij en gebruik de energie van de zon om goede voornemens uit te voeren en een nieuwe start te maken. Of ga vlak voor zonsopgang St. Janskruid plukken en kook er een vloeistof van. Strooi de volgende nacht, net als Puck in de Midzomernachtsdroom van Shakespeare, een paar druppeltjes in de ogen van degene wiens liefde je wenst en hij/zij zal de volgende ochtend je smoorverliefd aankijken.

Tekst beeldcolumn Dovemansoren

Particuliere verzamelaars van kunst zijn op dit moment veelvuldig in het nieuws. Zo heeft het Rijksmuseum in Amsterdam een ‘Hobbema’ kado gekregen van de in Engeland woonachtige Nederlandse verzamelaar Willem baron Van Dedem. Op Hobbema kom ik op een ander moment graag nog eens terug, want een van de mooiste standbeelden die ik ken in Utrecht is van Hobbema en staat op het Hobbemaplein.

De belangrijkste collecties van Nederlandse musea zijn bijeengebracht door veelal eigenzinnig verzamelende  particulieren. Zoals de collectie van het Teylers Museum in Haarlem, Boijmans Van Beuningen in Rotterdam, Kröller-Müller in Otterlo en recentelijk het museum Beelden aan Zee in Scheveningen.

Afgelopen vrijdag stond er een artikel in de krant over het  verzamel-echtpaar de Heus-Zomer uit Barneveld. Altijd interessant om te lezen over mensen die kunst verzamelen en welke fascinatie hun verzameling typeert, los van adviseurs en marktwerking. Maar in dit geval was het een kleine afbeelding van een schilderij wat mijn aandacht naar het artikel trok. Het beeld trof mij, ik (her)kende het. Het schilderij is van de Chinese schilder Zhang Linhai en toont een jongen, op de rug gezien, die cello speelt in een ronde, stenen, kille ruimte. Om hem heen staan allemaal biggen, die (op één na) geen enkele interesse lijken te hebben in muziek en jongen. De jongen speelt voor ‘dovemansoren’.

Meer Chinese kunst uit de collectie de Heus-Zomer is nu te zien op de expositie Focus Beijng in Museum Boijmans Van Beuningen te Rotterdam.

Tekst beeldcolumn DOMunder:

Vandaag opent een nieuwe attractie in Utrecht: DOMunder. Onder het Domplein is de geschiedenis van deze historische plek zichtbaar gemaakt. Van de Romeinse weg die er in het begin van onze jaartelling gelopen heeft, het Romeinse kamp castellum Trajectum, de Salvatorkerk van bisschop Willibrord die van Utrecht een bisschopsstad maakte tot en met de fundamenten van pilaren van het in 1674 verwoeste middenschip van de Domkerk. Deze gebeurtenis kun je herbeleven, alsof je op dat moment in de Domkerk zelf aanwezig was. Een computeranimatie verbeeldt de orkaan van 1674 en het instorten van het nog niet genoeg gestutte middenschip van de Domkerk.

Vanaf het begin dat ik in Utrecht woon heb ik het Domplein als een soort van ‘wond’ ervaren. Het ongemak van de scheiding tussen kerk en toren was zo voelbaar in de leegte van het plein. Met leerlingen maakte ik elk jaar een historische wandeling door Utrecht, beginnend op het Domplein. Aan de zuidgevel van de Domkerk, om de hoek van de hoofdingang, hangen twee plaquettes die informeren over  de geschiedenis van de plek. Het was mooi deze geschiedenis tot leven te wekken met verhalen en zoekend naar aanknopingspunten op het plein. Maar nu is er DOMunder!

DOMpel je onder!

Tekst beeldcolumn Stapel Goed:

Op uitnodiging van VanIwaarden Artwork bezocht ik de beurs DesignDistrict in Zaandam. ‘Hét vakevenement voor interieurdesign in Nederland’, zo luidt de omschrijving, gehouden in de gebouwen van Taets op het Hembrugterrein langs het Noordzeekanaal. Op hetzelfde terrein vond ook de kunstbeurs ARTzaanstad plaats, met ‘ruim 100 gerenommeerde kunstenaars’. Twee totaal verschillende en gescheiden werelden die elkaar nauwelijks lijken te beïnvloeden. Een brug te slaan, dus. Ik doe mijn best!

Maar nu even over dat opmerkelijke Innhotel Zaandam. Vaak langsgereden met de trein, vaak besproken, maar nooit nader onderzocht. Het bestaat uit een opeenstapeling van bijna 70 losse Zaanse huisjes, uitgevoerd in vier kleuren Zaans groen. Architect: Wilfred van Winden (WAM architecten, Delft). Het enige blauwe huis verwijst naar Het blauwe huis dat in 1871 door Claude Monet geschilderd is, tijdens zijn verblijf in Zaandam. Dit huis staat nog steeds langs de (voor)Zaan en is onlangs weer in een kleur blauw geschilderd die de oorspronkelijke kleur benaderd.

Rest mij af te sluiten met een detail van een sculptuur van Monique van den Berg (1 van de 100). Gedachte: ‘hoe je ook stapelen kunt’.

Tekst beeldcolumn Zomerkleed:

Fietsen door het Griftpark, langs Biltse Grift en vegetatiemuur is op dit moment een FEEST. De muur is uniek in Nederland, dankzij plantvriendelijk cement en een ingenieus irrigatiesysteem (vanuit de grote vijver) groeien er 140 soorten bloemen en planten. Bij het zien van deze zomerse pracht is het bijna niet voor te stellen dat vlak achter de muur een betonnen keerwand de vervuiling van de oude gasfabriek op zijn plaats houdt. Het Griftpark bestaat komende zomer 15 jaar.

Bloemenjurk: vrij naar Viktor & Rolf

Tekst beeldcolumn Kinderkopjes:

Voor het voormalige Joodse Weeshuis aan de Nieuwegracht 92 in Utrecht liggen 5 ‘struikelstenen’. Stolpersteine in het Duits, een project van de Duitse kunstenaar Gunter Demnig (1947, Berlijn). De struikelstenen worden geplaatst op een plek waar mensen hebben gewoond die door de nazi’s zijn afgevoerd tijdens WO II. Op de stenen zijn, in een messing plaatje, de naam, geboortedatum, deportatiedatum en plaats en datum van overlijden gestanst. Gunter Demnig: ‘Een mens is pas vergeten als zijn naam is vergeten’. Inmiddels zijn er al meer dan 45.000 stenen geplaatst in diverse landen. Op een onbewaakt ogenblik struikel je over deze stenen (net zoals je over kinderkopjes kunt struikelen), je buigt voorover en leest de tekst. Hoofd en hart struikelen mee met deze onverwachte confrontatie met de geschiedenis.

Tekst beeldcolumn Ruiten Vrouw:

De afgelopen weken bleef het opMERKELijk stil. Geen berichten over een Duits-Russiche dialoog. Die toch als cruciaal werd ervaren om verdere escalatie in Oekraine te voorkomen. Want als er één land een brug had kunnen slaan tussen de verschillende opvattingen van West en Oost (Rusland), dan was het Duitsland. Frau MERKEL, u was aan zet. Maar inmiddels heeft u al verloren.   Gisteren gaf ik, met een aantal andere kunstenaars, les op de IMC Weekendschool. De weekendschool zorgt voor aanvullend onderwijs aan gemotiveerde jongeren van tien tot veertien jaar uit sociaaleconomische achterstands-wijken. Op de weekendschool kunnen jongeren kennismaken met interessante vakgebieden uit de wereld van cultuur en wetenschap.   Ik geloof in dialoog. Ik geloof dat het in gesprek gaan met elkaar verschillen overbrugt. Het contact, gisteren, met jongeren met diverse culturele achtergronden en diverse opvattingen op basis van gelijkwaardigheid voedt dit geloof. Zowel leerlingen als kunstenaars hadden een geweldige dag. Het deed ons allen in veel opzichten boven onszelf (en onze verschillen) uitstijgen.

 

Het verhaal achter het schilderij De steunpilaren van de maatschappij van Georg Grosz

Georg Grosz (1893-1959) schildert een satirisch beeld van de Duitse maatschappij in 1926 (Weimarrepubliek, 1e Duitse democratie na het afzetten van de keizer, einde WO I; grote interne conflicten: strijd tussen politieke uitersten als communisten en nationaalsocialisten) met  Dada-invloeden (Dada, groep kunstenaars die als reactie op de gruwelen van WO I in het neutrale Zwitserland, Zurich, een anti-kunst formuleren).

De man op de voorgrond (de chauvinist) met bierpul en sabel in zijn hand, hakenkruis op zijn das en de cavalerie van de keizer in zijn holle kop,  voert ‘de steunpilaren van de maatschappij aan’. Zoals: de reactionaire krantenmagnaat (met po), de partijman van de NSDAP, de ijverige priester en de agressieve Reichswehr.

Grosz reageert op het geweld in de maatschappij met ‘een in elkaar geslagen kunst’.

Ter gelegenheid van de 25e Beeldcolumn, is beestachtig als poster (A4-tje) uit te printen (klik om te vergroten, klik op bestand, afdrukken).